Endometrium kanseri endometrium olarak isimlendirilen rahim iç zarının kanseridir. Rahim; alt kısımda vajinaya uzanan serviks (rahim aÄŸzı) ve üst kısımda gövde olarak adlandırılan iki kısımdan oluÅŸur. Gövdenin de iki kısmı vardır; iç kısmına endometrium denir. Bir kadının adet döngüsünde endometriumda deÄŸiÅŸiklikler olur. Siklusun sonunda endometrıum dökülür ve adet oluÅŸur. Bu döngü kadın hayatında menapoza kadar devam eder. Hemen hemen tüm endometrium kanserleri endometriumun salgı yapan hücrelerinden oluÅŸur ki bu kanser türüne endometrium adenokarsinomu denir. DiÄŸer kanser türleri daha nadir görülür.

Risk Faktörleri

Endometrium kanserine neyin sebep olduÄŸunu tam olarak bilemiyoruz ancak bu hastalıkla iliÅŸkili bazı risk faktörleri vardır. Birçok endometrium kanseri hormon bağımlıdır. Bir kadındaki hormon düzensizliÄŸi endometrium kanserine sebep olabilir. Kadında overler (yumurtalıklar) tarafından salgılanan ve adet siklusunu düzenleyen östrojen ve progesteron adlı hormonlar vardır. Bu hormonların düzenli salınımı her ay devam eder.

Endometrium kanserinde bilinen risk faktörleri; erken yaÅŸta baÅŸlayan adet, gecikmiÅŸ menapoz, infertilite (kısırlık), ve obezite (ÅŸiÅŸmanlık) gibi kadında östrojen miktarını artıran durumlardır.

Endometrium Kanseri Ä°çin Risk Faktörleri

Toplam adet sayısı: Erken baÅŸlayan ve geç yaÅŸa kadar devam eden adet görmek, infertilite ve doÄŸum yapmamış olmak ( gebelikte endometriumu koruyan progesteron hormonu artar).

Obezite: Obezite östrojen miktarını artırarak endometrium kanseri riskini artırır.

Tamoxifen: Tamoxifen meme kanseri tedavisinde kulanılan bir ilaçtır ve endometrium kanseri riskini artırır.

Östrojen Tedavisi: Menapozdaki kadınlarda menapozal yakınmaların tedavisi için kullanılır (kemik erimeleri, sıcak basmaları). Östrojenin bu etkisini azaltmak için progesteron kullanılabilir ancak bu durum meme kanseri riskini artırır.Bu nedenle östrojen replasman tedavisine doktorla tartışılarak karar verilmelidir. Yıllık kontroller önemsenmelidir. Anormal kanama gibi durumlarda doktora baÅŸvurulmalıdır

Over Hastalıkları: Östrojen miktarını artırarak etki edebilir.

Hayvani yaÄŸlardan zengin diyet: Bu durum bir çok kanser gibi endometrium kanseri riskini de artırmaktadır. Aşırı enerji vermeleri obeziteye sebep olur, ayrıca östrojen düzeylerini artırmak gibi bir etkisi de vardır.

Şeker Hastalığı

Aile Öyküsü: Küçük bir grup endometrium kanseri vakası ailevi kalıtsallık (genetik geçiÅŸ) gösterir. Aile üyelerinde bağırsak ve endometrium kanseri hikayesi olan kadınların genetik yatkınlık açısından danışmanlığa ihtiyacı vardır. Genetik incelemeler riski gösterebilir. Bu kadınlarda endometrium örneklemesi ile tarama yapılmalıdır.

Meme ve Over Kanseri: Meme ve over kanseri olan kadınlar, pelvik bölgeye ışın tedavisi yapılması endometrium kanseri açısından yüksek risklidir.

Korunma:

DoÄŸum kontrol ilaçlarının riski azaltıcı etkisi vardır. Bu koruma, ilaçların kullanımından sonraki 10 yıl devam eder. Åžeker hastalığının kontrol altına alınması ve uygun vücut ağırlığının yakalanması endometrium kanseri riskini azaltır. EÄŸer menapozal belirtileriniz varsa ve östrojen replasman tedavisi almayı düÅŸünüyorsanız doktorunuzdan endometrium kanseri riski hakkında bilgi alınız. Birçok endometrium kanseri yıllar içerisinde ve çoÄŸu daha zararsız olan problemlerin devamı olarak oluÅŸur. Hiperplazi endometriumun artmış büyümesi sebebiyle olan daha az ciddi bir durumdur. En fazla görülen basit hiperplazi ilaçla tedavi edilebilir ve çok az oranda endometrium kanserine sebep olabilir. Ancak diÄŸer hiperplazi tiplerinde kanser geliÅŸme riski fazladır. Progesteron tedavisi, histerektomi tedavide düÅŸünülebilir.

Belirtiler:

Anormal kanama, lekelenme: Özellikle menapoz dönemindeki kanamalara dikkatle yaklaşılmalıdır. Her 10 endometrium kanserli kadından 9'unun deÄŸiÅŸik tiplerde anormal kanamaları olur.

Kilo kaybı

Pelvik ağrı

Kitle

Kanserden ÅžüphelenildiÄŸinde: EÄŸer bir kadında semptomlar oluÅŸursa doktora baÅŸvurmalıdır. Doktor; risk faktörleri, semptomlar ve aile hikayesini alır , pelvik muayene yapar. Kanserden ÅŸüphelenildiÄŸinde altta yatan problemin endometrial kanser mi yoksa endometrial hiperplazi mi olduÄŸunun anlaşılması için endometrial dokudan örnek alınmalı ve mikroskop altında incelenmelidir.

Endometrial biyopsi: Biyopsi doktorun ofisinde alınabilir. Ä°nce flexible bir tüp yardımıyla rahim içerisine girip vakum yaratılarak doku örneklemesi yapılır.

Histeroskopi: Bu yöntem doktora rahim içerisine bakma olanağı verir. Doktor ince bir teleskopla rahim içerisine girerek ve rahim içerisini tuzlu suyla doldurarak anormal kanamaya neyin sebep olduÄŸunu anlamaya calışır. EÄŸer gerekirse biyopsi de alınabilir.

Dilatasyon ve küretaj (D&C): Biyopsi doktora kanser olup olmadığını net olarak gösteremeyecek kadar az ise D&C yapılmalıdır. Bu yöntemde rahim aÄŸzı geniÅŸletilir ve özel aletlerle rahim içi doku kazınarak örnek alınır.

Dokuların incelenmesi: Alınan dokular mikroskop altında incelenerek kanserli dokular bulunmaya çalışılır.

DiÄŸer Yöntemler

Ultrasonografi (SÄ°S): Bu yöntemde vajınaya yerleÅŸtirilen ultrasonografi aletiyle rahim içi görüntülenmeye çalışılır. Daha net bir görüntü için rahim içerisi tuzlu suyla doldurulabilir.

Sistoskopi ve proktoskopi: İdrar torbası ve rektumun ince bir teleskopla incelenmesidir.

Bilgisayarlı tomografi

PET (Pozitron Emisyon Tomografi) taraması

AkciÄŸer grafisi

Ä°ntra venöz pyelogram: Böbrek ve idrar yollarının incelenmesidir.

Tam kan sayımı

Kanda Ca 125: Tedavi sonrası tedavi etkinliğinin takibinde kullanılır.

Tanı:

Normal jinekolojik muayene ile tanı konulması zordur ve faydalı bir tarama testi yoktur. Birçok kadın belirtileri olunca tanı alır. KiÅŸilerin kendilerini takip etmesi ve anormal durumlarda doktorlarına baÅŸvurması gerekmektedir. Bu ÅŸekilde erken evrede tespit edilebilir. Bazı durumlarda kanser herhangi bir belirtiye sebep olmadan ilerleyebilir. Rutin pelvik muayenede smear alınarak serviks kanseri erken evrelerde saptanabilir ancak endometrium kanserinin taranmasında çoÄŸu zaman faydalı deÄŸildir. Menopoz döneminde tüm kadınlar endometrium kanseri konusunda bilgilendirilmelidir ve anormal kanama gibi durumlarda doktorlarına baÅŸvurmalıdırlar.

Evreleme:

Endometrium kanserının evrelemesı tedavı seçimi için önemli bir kriterdir. Endometrium kanserınde en yaygın kullanılan evreleme FIGO cerrahi evrelemesidir. Evreleme sonrası doktorunuza hastalığınızın evresini anlayacağınız ÅŸekilde anlatmasını söyleyiniz.

Tedavi:

Endometrium kanseri tanısı konulduktan sonra baÅŸlıca 4 tedavi seçeneÄŸi vardır. Cerrahi, radyoterapi, hormonal tedavi ve kemoterapi. Cerrahi tedavi bir çok endometrium kanserinde ana tedavi yöntemidir. Ancak bazen bu tedavi yöntemlerinin kombinasyonu kullanılabilir. Tedavi seçimi kanserin evresine göre deÄŸiÅŸir.

Cerrahi Tedavi: Endometrium kanseri tedavisinde deÄŸiÅŸik cerrahi tedavi yöntemleri vardır. Temel cerrahi yaklaşım serviks, uterus, overler ve tüplerin çıkarılmasını içeren cerrahi yöntemdir ki buna abdominal histerektomi ve bilateral salpingooforektomi denir Endometrium kanserinin evre 1A ve 1B dışındaki evrelerinde lenf nodu örneklemesi yapılır ve lenf nodlarında kanser hücreleri araÅŸtırılır. Bu örnekleme laparoskopik olarak da yapılabilir.

Yan etkiler: Tüm bu cerrahi yöntemler hastanın bir daha çocuk sahibi olmasını engeller. Cerrahi tedavinin diÄŸer yan etkileri kanama, yara yeri enfeksiyonu, idrar yolları ve bağırsak yaralanmasıdır.

Radyoterapi: Radyoterapi yüksek enerjili ışınlar sayesinde kanserli hücrelerin öldürülmesidir. Vücut dışında uygulanabileceÄŸi gibi (external radyoterapi), tumor dokusunun hemen yanında da uyugulanabilir (barakiterapi). External radyoterapinin baÅŸlıca komplikasyonları deride renk deÄŸiÅŸiklikleri, ishal, idrar yolu problemleri, vajinada daralma ve cinsel iliÅŸki sırasında aÄŸrı, erken menopoz, pelvik kemiklerde zayıflamadır.

Kemoterapi: Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar kan dolaşımına girdiklerinde tüm vücudu etkiler, kanser hücrelerini öldürmelerinin yanında normal vücut hücrelerine de zarar verebilirler. Kullanılan ilacın tipine göre deÄŸiÅŸmekle birlikte bulantı, kusma, saç dökülmesi, enfeksiyonlara yatkınlık, kolay yorulma gibi yan etkileri vardır. Birçok yan etki tedavi sonrası geçer.

Hormonal Tedavi: Hormonal tedavide progesteron benzeri ilaçlar kullanılır. Bu hastaların tedavisinde uygulanan yumurtalıkların alınması tedavisi veya radyoterapi sonrası yumurtalıkların baskılanması östrojen miktarını azaltır ve kanser hücrelerinin büyümesini azaltır.

Tedaviden Sonra

Endometrium kanserinin evresinin sağ kalıma etkisi:

Sağ kalım oranları:

Evre I: 81% - 91%

Evre II: 71% - 79%

Evre III: 30% - 60%

Evre IV: 15% - 17%

Endometrium kanserinde saÄŸ kalım 5 yıllık saÄŸ kalım oranlarıdır. BaÅŸka sebeplerden ölen hastalar dahil edilmez. Bu sayılar ortalama deÄŸerlerdir. Unutulmamalıdır ki her hastanın durumunu istatistiksel olarak kestirmek çok zordur ve her hasta kendi çerçevesinde deÄŸerlendirilmelidir.

Tedavi Sonrası Takip

Tedavi sonrası takipler çok önemlidir. Ä°lk 3 yılda takipler 3-6 ayda bir yapılır. Tekrar ortaya çıkan hastalıkların % 75'i ilk 3 yıllık takiplerde teÅŸhis edilmektedir. Takip vizitleri pelvik muayene ve büyümüÅŸ lenf bezleri açısından muayeneyi kapsamaktadır ayrıca doktor tarafından ÅŸikayetlerin sorgulanması da yapılır. PAP smear testi vajinanın üst kısımlarındaki olası kanser hücrelerini gözetmek için faydalı olabilir.

Yapılan muayene kanserin tekrarladığına iÅŸaret ederse bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi, CA125, kan sayımı veya biyopsi gibi testler gündeme gelir. Çalışmalar herhangi bir ÅŸikâyeti olmayan hastaların takiplerinde rutin kan sayımı ve görüntüleme testlerine gerek olmadığını göstermiÅŸtir.