Kanser evreleri, kanserin nerede bulunduÄŸunu, eÄŸer vücudun diÄŸer bölümlerine yayılmışsa nereye yayıldığını, vücudun diÄŸer kısımlarını etkileyip etkilemediÄŸini tanımlamaya yardımcı olur. Doktorlar genellikle kanserin evresini belirlemek için testler kullanırlar. Testlerin hepsi bitene kadar “Evreleme” tamamlanmış olmayabilir. Kanserin evresini bilmek doktora ÅŸu aÅŸamalarda yardımcı olur:

-Tedavide ameliyat tipi de dahil olmak üzere; kemoterapi veya radyoterapi içerip içermeyeceÄŸi üzerine bir plan oluÅŸturulmasına gereksinim vardır.

-Özgün tedaviden sonra kanserin tekrar nüksedip nüksetmeyeceÄŸi konusunda tahminde bulunma ÅŸansı verir.

-İyileşme şansının tahmin edilmesine fayda sağlar.

-Tüm saÄŸlık ekibi ile tanı hakkında net bir ÅŸekilde konuÅŸabilirsiniz.

-Tedavi etkinliÄŸini belirler.

-Yeni, daha etkili kanser tedavileri araÅŸtırmaları ile aynı tanıda büyük popülasyonları karşılaÅŸtırır.

TNM Evreleme Sistemi

TNM evreleme sistemi, kanserin evresini açıklar. Doktorlar bu soruları yanıtlamak için testler ve tarama sonuçlarını kullanır:

-Primer tümör ne kadar büyük? Nerede bulunuyor? (Tümör, T)

-Tümör lenf nodlarına yayılmış mı? EÄŸer öyleyse, nerede ve kaç tane? (Nod, N)

-Kanser vücudun diÄŸer bölgelerine yayılmış mı? EÄŸer öyleyse, nerede ve ne kadar? (Metastaz, M)

AÅŸağıda, TNM evreleme sisteminin genel açıklamaları listelenmiÅŸtir. Ancak, her kanser türü ayrı bir TNM sistemine sahiptir.

Tümör (T): “T” harfi artı sayı (0'dan 4'e), ne kadar tümörün yakın dokulara yayıldığı da dahil olmak üzere, tümörün boyutu ve konumunu açıklar. Bazı kanser türleri için “a” “b” veya “m” (birden çok) gibi küçük harfler daha fazla ayrıntı saÄŸlamak için “T” evre kategorisine eklenir.

Nod (N): “N”harfi artı sayı (0'dan 3'e), kanserin lenf nodlarına yayılmış olup olmadığını açıklar. Aynı zamanda kaç tane lenf nodunun kanser içerip içermediÄŸini de açıklayabilir. Lenf düÄŸümleri enfeksiyonlarla savaÅŸmaya yardımcı olan küçücük, fasulye ÅŸeklinde organlardır. Bölgesel lenf düÄŸümleri kanserin baÅŸladığı yere yakın yer almaktadır. Uzak lenf düÄŸümlerivücudun diÄŸer bölgelerinde yer almaktadır. ÇoÄŸu zaman daha fazla lenf nodunda bulunan kansere büyük bir sayı atanır. Ancak, bazı tümörler için lenf nodlarındaki kanserin konumu “N” evre kategorisini belirleyebilir.

Metastaz (M): “M” harfi, kanserin metastatik olup olmadığını veya vücudun diÄŸer bölgelerine yayılıp yayılmadığını gösterir. EÄŸer kanser yayılmamışsa, “M0” olarak adlandırılır. Kanser yayılmışsa, “M1” olarak kabul edilir.

Kanser Evreleri Nelerdir?

               Doktorlar T, N, M sonuçlarını birleÅŸtirerek her kiÅŸi için kanser evresini belirlemektedirler. ÇoÄŸu kanserin dört evresi vardır: 1.evreden 4.evreye. Bazı kanserlerin ise ayrıca 0. evresi vardır.

0.Evre: Bu evre, “in situ” olarak açıklanmaktadır. Evre 0,  kanserin hala baÅŸladığı yerde bulunduÄŸunu ve yakın dokulara yayılmadığını açıklar. Kanserin bu evresi genellikle ameliyatla, tümörün tamamı ortadan kaldırılarak büyük oranda tedavi edilebilir.

1.Evre: Bu evre genellikle kanserin veya tümörün henüz küçük olduÄŸunu ve yakındaki dokulara derinlemesine yayılmadığını açıklar. Ayrıca I.evrede kanser lenf bezlerine veya vücudun diÄŸer bölgelerine yayılmış deÄŸildir. Genellikle “erken evre kanser” olarak adlandırılır.

2.Evre ve 3.Evre: Bu evreler, kanser veya tümörün yakındaki dokuda daha derin büyüdüÄŸünü göstermektedir. II ve III.evre kanser ayrıca lenf bezlerine yayılmış olabilir, ancak vücudun diÄŸer bölgelerine yayılmamıştır.

4.Evre: Bu evre, kanserin vücudun diÄŸer bölgelerine veya organlara yayılması anlamına gelir. IV.evre ayrıca “ileri evre” veya “metastatik” olarak da adlandırılabilir.

Prognostik Faktörler

TNM evreleme sistemine ek olarak, doktorunuz iyileÅŸme ÅŸansını belirlemek ve mevcut en iyi tedaviye karar vermesine yardımcı olması amacıyla diÄŸer bilgileri kullanabilir. Bu bilgiler ÅŸunları içerebilir:

Derece: Derece, mikroskop altında ne kadar kanser hücresinin saÄŸlıklı hücrelere benzediÄŸini açıklar. Aynı zamanda kanserin ne kadar hızlı yayıldığını tahmin etmeye yardımcı olur. Daha çok saÄŸlıklı hücreler gibi görünen hücrelerle tümör, “iyi diferansiye” veya “düÅŸük dereceli” olarak adlandırılır. Daha az saÄŸlıklı hücreler gibi görünen hücrelerle tümör; “az diferansiye”, farklılaÅŸmamış veya “yüksek dereceli” olarak açıklanır. Farklı kanser türlerine kanser derecesi vermek için farklı yöntemler vardır.

Tümör Markerları (tümör belirteçleri): Tümör belirteçleri kanserli bazı kiÅŸilerin kan, idrar veya vücut dokularında normal seviyesinden daha yüksek bulunan maddelerdir. Doktorlar ve araÅŸtırmacılar birçok kanser türleri için en iyi tedaviyi belirlemeye yardımcı olması amacıyla tümör belirteçlerini keÅŸfetmiÅŸlerdir. Bazı kanserler için, bazı tümör belirteçleri, evrelemede belirli bir tedavinin nasıl sonuç vereceÄŸini veya kanserin yayılma olasılığını tahmin etmekte faydalı olabilir.

Tümör GenetiÄŸi: Kanser hücrelerindeki çok sayıda gen, kanserin yayılıp yayılmayacağını tahmin etmek ve hangi tedavinin daha etkin olacağı konusunda yardımcı olabilir. Son araÅŸtırmalar, birçok kanser türünde rol oynayan genleri belirlemek için yollar buldular. Gelecekte, bu bilgiler aynı zamanda her kiÅŸi için kanser tedavisi hedefini bulmada doktorlara yardımcı olabilir.

DiÄŸer Evreleme Sistemleri

TNM sistemi esas olarak; meme, kolon ve akciÄŸer kanserleri gibi katı (solid) tümörlerin oluÅŸturduÄŸu kanserleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Ancak, doktorlar diÄŸer kanser türlerini sınıflandırmak için diÄŸer evreleme sistemlerini kullanırlar:

Santral sinir sistemi tümörleri (beyin tümörleri): Kanserli beyin tümörleri, normal ÅŸekilde beyin ve omurilik dışına yayılmış olmadığından, TNM sisteminin sadece “T” tanımı geçerlidir. Åžu anda, merkezi sinir sistemi tümörleri için tek bir evreleme sistemi yoktur.

Çocukluk çağı kanserleri: Evreleme sistemi çocukluk kanserlerini içermez. Doktorlar genellikle kanser türüne özgü diÄŸer evreleme sistemlerine göre, çoÄŸu çocukluk çağı kanserini ayrı ayrı evreler.

Kan kanserleri: TNM sistemi genellikle solid tümörler oluÅŸturmadığından lösemi, lenfoma, multipl miyelom hastalıklarını tarif edemez. Her kan kanserinin benzersiz bir evreleme sistemi vardır.

Tekrar Evreleme

               Bir kanserin evresi zamanla deÄŸiÅŸmez. EÄŸer kanser tekrar nüksederse veya vücudun baÅŸka bir bölümüne yayılırsa, ilk tanı ile aynı evreye sahiptir. Kanserin büyüklüÄŸü ve yayılması hakkında daha güncel bilgiler evreye eklenir.

               Bazen, doktor tedavinin iÅŸe yarayıp yaramadığını belirlemek ya da tedaviden sonra tekrar nüksetmesi hakkında daha fazla bilgi almak için tekrar evreleme yapabilir. Bu süreçte yukarıda açıklanan aynı kanser evreleme sistemini kullanır. Genellikle kanserin ilk teÅŸhis edildiÄŸinde yapılmış olan aynı testlerden bazıları tekrar edilecektir. Bundan sonra, doktorunuz kanseri yeni bir evreye atayabilir. Daha sonrasında doktorunuz yeni evrenin ilk tanıdan farklı olduÄŸunu göstermek için yeni evrenin önüne “r” harfi ekler. Ancak, bu yaygın deÄŸildir.