Kanser evreleri, kanserin nerede bulunduğunu, eğer vücudun diğer bölümlerine yayılmışsa nereye yayıldığını, vücudun diğer kısımlarını etkileyip etkilemediğini tanımlamaya yardımcı olur. Doktorlar genellikle kanserin evresini belirlemek için testler kullanırlar. Testlerin hepsi bitene kadar “Evreleme” tamamlanmış olmayabilir. Kanserin evresini bilmek doktora şu aşamalarda yardımcı olur:

-Tedavide ameliyat tipi de dahil olmak üzere; kemoterapi veya radyoterapi içerip içermeyeceği üzerine bir plan oluşturulmasına gereksinim vardır.

-Özgün tedaviden sonra kanserin tekrar nüksedip nüksetmeyeceği konusunda tahminde bulunma şansı verir.

-İyileşme şansının tahmin edilmesine fayda sağlar.

-Tüm sağlık ekibi ile tanı hakkında net bir şekilde konuşabilirsiniz.

-Tedavi etkinliğini belirler.

-Yeni, daha etkili kanser tedavileri araştırmaları ile aynı tanıda büyük popülasyonları karşılaştırır.

TNM Evreleme Sistemi

TNM evreleme sistemi, kanserin evresini açıklar. Doktorlar bu soruları yanıtlamak için testler ve tarama sonuçlarını kullanır:

-Primer tümör ne kadar büyük? Nerede bulunuyor? (Tümör, T)

-Tümör lenf nodlarına yayılmış mı? Eğer öyleyse, nerede ve kaç tane? (Nod, N)

-Kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmış mı? Eğer öyleyse, nerede ve ne kadar? (Metastaz, M)

Aşağıda, TNM evreleme sisteminin genel açıklamaları listelenmiştir. Ancak, her kanser türü ayrı bir TNM sistemine sahiptir.

Tümör (T): “T” harfi artı sayı (0'dan 4'e), ne kadar tümörün yakın dokulara yayıldığı da dahil olmak üzere, tümörün boyutu ve konumunu açıklar. Bazı kanser türleri için “a” “b” veya “m” (birden çok) gibi küçük harfler daha fazla ayrıntı sağlamak için “T” evre kategorisine eklenir.

Nod (N): “N”harfi artı sayı (0'dan 3'e), kanserin lenf nodlarına yayılmış olup olmadığını açıklar. Aynı zamanda kaç tane lenf nodunun kanser içerip içermediğini de açıklayabilir. Lenf düğümleri enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olan küçücük, fasulye şeklinde organlardır. Bölgesel lenf düğümleri kanserin başladığı yere yakın yer almaktadır. Uzak lenf düğümlerivücudun diğer bölgelerinde yer almaktadır. Çoğu zaman daha fazla lenf nodunda bulunan kansere büyük bir sayı atanır. Ancak, bazı tümörler için lenf nodlarındaki kanserin konumu “N” evre kategorisini belirleyebilir.

Metastaz (M): “M” harfi, kanserin metastatik olup olmadığını veya vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını gösterir. Eğer kanser yayılmamışsa, “M0” olarak adlandırılır. Kanser yayılmışsa, “M1” olarak kabul edilir.

Kanser Evreleri Nelerdir?

               Doktorlar T, N, M sonuçlarını birleştirerek her kişi için kanser evresini belirlemektedirler. Çoğu kanserin dört evresi vardır: 1.evreden 4.evreye. Bazı kanserlerin ise ayrıca 0. evresi vardır.

0.Evre: Bu evre, “in situ” olarak açıklanmaktadır. Evre 0,  kanserin hala başladığı yerde bulunduğunu ve yakın dokulara yayılmadığını açıklar. Kanserin bu evresi genellikle ameliyatla, tümörün tamamı ortadan kaldırılarak büyük oranda tedavi edilebilir.

1.Evre: Bu evre genellikle kanserin veya tümörün henüz küçük olduğunu ve yakındaki dokulara derinlemesine yayılmadığını açıklar. Ayrıca I.evrede kanser lenf bezlerine veya vücudun diğer bölgelerine yayılmış değildir. Genellikle “erken evre kanser” olarak adlandırılır.

2.Evre ve 3.Evre: Bu evreler, kanser veya tümörün yakındaki dokuda daha derin büyüdüğünü göstermektedir. II ve III.evre kanser ayrıca lenf bezlerine yayılmış olabilir, ancak vücudun diğer bölgelerine yayılmamıştır.

4.Evre: Bu evre, kanserin vücudun diğer bölgelerine veya organlara yayılması anlamına gelir. IV.evre ayrıca “ileri evre” veya “metastatik” olarak da adlandırılabilir.

Prognostik Faktörler

TNM evreleme sistemine ek olarak, doktorunuz iyileşme şansını belirlemek ve mevcut en iyi tedaviye karar vermesine yardımcı olması amacıyla diğer bilgileri kullanabilir. Bu bilgiler şunları içerebilir:

Derece: Derece, mikroskop altında ne kadar kanser hücresinin sağlıklı hücrelere benzediğini açıklar. Aynı zamanda kanserin ne kadar hızlı yayıldığını tahmin etmeye yardımcı olur. Daha çok sağlıklı hücreler gibi görünen hücrelerle tümör, “iyi diferansiye” veya “düşük dereceli” olarak adlandırılır. Daha az sağlıklı hücreler gibi görünen hücrelerle tümör; “az diferansiye”, farklılaşmamış veya “yüksek dereceli” olarak açıklanır. Farklı kanser türlerine kanser derecesi vermek için farklı yöntemler vardır.

Tümör Markerları (tümör belirteçleri): Tümör belirteçleri kanserli bazı kişilerin kan, idrar veya vücut dokularında normal seviyesinden daha yüksek bulunan maddelerdir. Doktorlar ve araştırmacılar birçok kanser türleri için en iyi tedaviyi belirlemeye yardımcı olması amacıyla tümör belirteçlerini keşfetmişlerdir. Bazı kanserler için, bazı tümör belirteçleri, evrelemede belirli bir tedavinin nasıl sonuç vereceğini veya kanserin yayılma olasılığını tahmin etmekte faydalı olabilir.

Tümör Genetiği: Kanser hücrelerindeki çok sayıda gen, kanserin yayılıp yayılmayacağını tahmin etmek ve hangi tedavinin daha etkin olacağı konusunda yardımcı olabilir. Son araştırmalar, birçok kanser türünde rol oynayan genleri belirlemek için yollar buldular. Gelecekte, bu bilgiler aynı zamanda her kişi için kanser tedavisi hedefini bulmada doktorlara yardımcı olabilir.

Diğer Evreleme Sistemleri

TNM sistemi esas olarak; meme, kolon ve akciğer kanserleri gibi katı (solid) tümörlerin oluşturduğu kanserleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Ancak, doktorlar diğer kanser türlerini sınıflandırmak için diğer evreleme sistemlerini kullanırlar:

Santral sinir sistemi tümörleri (beyin tümörleri): Kanserli beyin tümörleri, normal şekilde beyin ve omurilik dışına yayılmış olmadığından, TNM sisteminin sadece “T” tanımı geçerlidir. Şu anda, merkezi sinir sistemi tümörleri için tek bir evreleme sistemi yoktur.

Çocukluk çağı kanserleri: Evreleme sistemi çocukluk kanserlerini içermez. Doktorlar genellikle kanser türüne özgü diğer evreleme sistemlerine göre, çoğu çocukluk çağı kanserini ayrı ayrı evreler.

Kan kanserleri: TNM sistemi genellikle solid tümörler oluşturmadığından lösemi, lenfoma, multipl miyelom hastalıklarını tarif edemez. Her kan kanserinin benzersiz bir evreleme sistemi vardır.

Tekrar Evreleme

               Bir kanserin evresi zamanla değişmez. Eğer kanser tekrar nüksederse veya vücudun başka bir bölümüne yayılırsa, ilk tanı ile aynı evreye sahiptir. Kanserin büyüklüğü ve yayılması hakkında daha güncel bilgiler evreye eklenir.

               Bazen, doktor tedavinin işe yarayıp yaramadığını belirlemek ya da tedaviden sonra tekrar nüksetmesi hakkında daha fazla bilgi almak için tekrar evreleme yapabilir. Bu süreçte yukarıda açıklanan aynı kanser evreleme sistemini kullanır. Genellikle kanserin ilk teşhis edildiğinde yapılmış olan aynı testlerden bazıları tekrar edilecektir. Bundan sonra, doktorunuz kanseri yeni bir evreye atayabilir. Daha sonrasında doktorunuz yeni evrenin ilk tanıdan farklı olduğunu göstermek için yeni evrenin önüne “r” harfi ekler. Ancak, bu yaygın değildir.