Kanser teÅŸhisi hayatınızdaki öncelikleri, aile yaÅŸamınızı ve genel görünümünüz dahil her ÅŸeyi yakından etkiler. Siz kanserin ne olduÄŸunu, tedavi yöntemlerini ve kanserle ilgili birçok ÅŸeyi öÄŸrenmeye çalışırken, belki de hastalığınıza baÄŸlı olarak nasıl beslenmeniz gerektiÄŸi konusunda çok fazla düÅŸünmezsiniz. Ancak kanser tedavisi sırasındaki beslenme ÅŸekliniz, hayatınızın diÄŸer dönemlerindeki beslenme alışkanlıklarınızdan çok daha önemlidir. Tedaviniz sırasında ve sonrasında yeterli ve dengeli beslenmeniz;

-Kendinizi daha iyi hissetmenize

-Güçlü ve enerjik olmanıza

-Kilonuzu ve vücudunuzda depo edilmiÅŸ besin öÄŸelerini korumanıza

-Tedaviye bağlı oluşan komplikasyonları tolere edebilmenize

-İnfeksiyon riskinizin azalmasına

-Hızlıca iyileşip kendinize gelmenize yardımcı olur.

            ÇeÅŸitli araÅŸtırmalar kanser tedavisi sırasında iyi beslenen bireylerin, kansere yönelik uygulanan kemoterapi, radyoterapi, ameliyatlar ve biyolojik tedavi gibi tedavi yöntemlerine baÄŸlı geliÅŸen birtakım yan etkilere karşı daha dayanıklı olduÄŸunu göstermiÅŸtir. Tedavi sırasında iyi beslenen bireyler, daha yüksek doz ilaçlara bile göÄŸüs gerebilirler.

Kanserli Hastalar Ä°çin Sabit Bir Beslenme Programı Yoktur. Beslenme programı ya da baÅŸka bir deÄŸiÅŸle uygun besinler seçerek yeterli ve dengeli beslenmenin saÄŸlanması herkeste farklılık gösterir. Özellikle kanser hastalarında beslenme, uygulanan tedavilere baÄŸlı olarak meydana gelen yan etkilerin türüne ve ÅŸiddetine göre deÄŸiÅŸiklik gösterir. Örnek olarak tedaviye baÄŸlı geliÅŸebilecek yutma güçlüÄŸüne baÄŸlı olarak besleyici deÄŸeri yüksek sıvı gıdalar tavsiye edilir. Bunun gibi oluÅŸabilecek birçok yan etkiye baÄŸlı beslenme uygulamalarını bu bölümde ayrıntıyla inceleyeceÄŸiz.

Beslenme programı, yan etkilere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸiklik gösterdiÄŸi gibi, kanserin türüne baÄŸlı olarak da deÄŸiÅŸiklik gösterir. Bu konularda kafanızdaki bütün soru iÅŸaretlerini bu bölümde sileceÄŸimizi umuyoruz.

Sağlıklı Beslenme Nedir?

Hepimiz saÄŸlıklı bir yaÅŸamın, saÄŸlıklı beslenme ile mümkün olduÄŸunu biliyoruz. Peki, saÄŸlıklı beslenme ile ne kastediyoruz? SaÄŸlıklı beslenme insanın büyüme, geliÅŸme, saÄŸlıklı ve üretken olarak uzun süre yaÅŸaması için gerekli olan besin öÄŸelerini yeterli miktarda alıp vücudunda kullanması ÅŸeklinde tanımlanır. Fiziksel olarak aktif olmak, saÄŸlıklı kiloyu korumak, sigara içmemek, alkol tüketimini olabildiÄŸince sınırlandırmak ve saÄŸlıklı beslenmek vücudunuzun güçlü ve dinamik kalması için gereken önemli faktörlerdir.

SaÄŸlıklı beslenme kanserli hastalar için oldukça önemlidir. Gereksinmeniz olan protein, karbonhidrat, yaÄŸ, vitamin ve mineraller gibi besin öÄŸelerini almak hastalığınızla savaÅŸmada size yardımcı olacaktır. Çok fazla insan kanser tedavisinden sonra uzun yıllar yaÅŸamlarını devam ettirirler. Bu nedenle saÄŸlıklı beslenme ve fiziksel olarak aktif olmak geri kalan hayatınızı daha dinamik ve saÄŸlıklı geçirmeniz açısından önemlidir.

Tedaviden Önce Nasıl Beslenilmeli?

Tedaviden önceki baÅŸlıca hedefiniz, tedavinin gösterebileceÄŸi en olumlu etkiyi gösterebilmesi için güçlü kalmaya çalışmaktır. Kanser tedavisinin her aÅŸamasında olduÄŸu gibi bu aÅŸamada da standart bir beslenme ÅŸekli yoktur. Ancak bu dönemde asıl üzerinde durulması gereken kiÅŸinin kilo durumu ve uygulanacak olan tedavinin ÅŸeklidir. Her ne olursa olsun kiÅŸinin ideal kilosunu koruması, tedavinin etkinliÄŸi açısından oldukça önemlidir. Zayıf olan bireylerin, tedaviye baÅŸlamadan ideal kilolarına ulaÅŸmaları hedeflenmelidir. Kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri, bu bölümde ayrıntılarıyla deÄŸineceÄŸimiz beslenmeyi olumsuz yönde etkileyebilecek birtakım yan etkilere neden olabilmektedirler. Bu nedenle henüz tedavi baÅŸlamamışken bireylerin kilo alarak ideal kilolarına ulaÅŸmaları büyük önem taşır.

Cerrahi giriÅŸim düÅŸünülen bireylerin de kilo durumları önem taşır. Cerrahınız ameliyattan önce daha baÅŸarılı bir ameliyat geçirmek amacıyla kilo vermenizi tavsiye edebilir. Ancak burada vurgulanması gereken en önemli nokta, beslenme tedavisinin, bireye özgü planlanması gerektiÄŸidir. Kilo alması veya vermesi gereken her hasta, bir uzman kontrolünde programını sürdürmelidir. Maalesef günümüzde çeÅŸitli internet sitelerinde ya da gazetelerde binlerce farklı diyete rastlamak mümkündür. Unutmayın, kiÅŸiye uygulanacak olan beslenme tedavisi kiÅŸinin yaşına, cinsiyetine, aktivite faktörüne, saÄŸlık sorunlarına ve fizyolojik gereksinimlerine göre düzenlenir. Gazete ve internet sitelerinde çıkan diyetlerin hepsi birer genellemedir ve özellikle saÄŸlık sorunu olan kiÅŸilerin hayatlarını tehlikeye sokar.

Peki, bizim sıklıkla karşılaştığımız ve sizin de aklınıza takılan, ancak tam olarak cevabını bulamadığınız, herkesin farklı yorum yaptığı soru:

 “Kanser hastaları nasıl beslenmeli?”

            Kanser hastalarında çok büyük önem taşıyan beslenme kavramı, aslında diÄŸer insanların uygulaması gereken beslenme ÅŸeklinden çok farklı deÄŸildir. Burada önemli olan tedavinin yarattığı yan etkilere baÄŸlı olarak bireyin yeterli ve dengeli beslenebilmesini sürdürmesidir.

AÅŸağıdaki birkaç madde, tedavi öncesindeki bireylere verilebilecek çeÅŸitli saÄŸlıklı beslenme önerileridir:

-Günde en az 5 porsiyon deÄŸiÅŸik renkte sebze ve meyve tüketin.

-Ä°ÅŸlenmiÅŸ tahıl ürünleri yerine, tam tahıl ürünlerini (kepekli) tercih edin.

-Özellikle iÅŸlenmiÅŸ ve yaÄŸlı et tüketimini azaltın.

-Protein tüketiminizi artırın.

-Kemoterapinin zararlı etkilerini minimize etmek için özellikle tedavi sırasında en az 2 litre su için.

-Besleyici deÄŸeri olmayan yüksek ÅŸeker ve yaÄŸ içeren yiyeceklerden uzak durun.

Beslenmenizi Dengeleyin

Beslenmenizi çeÅŸitlendirmek, ihtiyacınız olan birçok besin öÄŸesini (vitamin, mineral, karbonhidrat, yaÄŸ, protein) en dengeli ÅŸekilde karşılamanın temel kuralıdır. Vücudun ihtiyacı olan besin öÄŸelerini karşılamak kanserli hastalarda daha da büyük önem taşır.

Çevrenizdeki insanlar ya da bazı saÄŸlık personelinden ihtiyacınız olan bu besin öÄŸelerini hap olarak alma konusunda yönlendirilebilirsiniz. Ancak ÅŸunu unutmayın, besin öÄŸelerini doÄŸal besinlerden ve haplardan karşılamak arasında büyük fark vardır. Dengeli bir diyetle beslenmek, vücudun gereksinmesi olan besin öÄŸelerini karşılayarak saÄŸlığı olumlu yönde etkilerken, birtakım E ve C vitamini ve folik asit gibi antioksidan ilaçlar, bazı kemoterapi ilaçlarının ve radyoterapinin etkisini bozabilmektedirler. Bu nedenle eÄŸer ki bir multivitamin/mineral preparatı kullanacaksanız, bu konuda uzmanlaÅŸmış bir saÄŸlık personelinden yardım istemeyi unutmayın.

 Proteinler

Proteinler büyüme, geliÅŸme, hücre yenilenmesi ve saÄŸlıklı bağışıklık sisteminin sürdürülmesi için önde gelen besin öÄŸesidir. Proteinler hücre yenilenmesinde, hormon ve enzim üretilmesinde görev alırlar. Yetersiz protein alındığı durumlarda, iyileÅŸme süreci uzamakta ve infeksiyonlara karşı vücudun direnci düÅŸmektedir. Ameliyatlar, kemoterapi ve radyoterapi gibi iÅŸlemler nedeniyle zarar gören hücreleri iyileÅŸtirmek ve infeksiyondan korunmak için kanserli hastaların protein gereksinmesi daha fazladır.

Ameliyatlar, kemoterapi ve radyoterapi gibi iÅŸlemler nedeniyle zarar gören hücreleri iyileÅŸtirmek ve infeksiyondan korunmak için kanserli hastaların protein gereksinimi daha fazladır.

Karbonhidratlar

Yiyeceklerde yaygın olarak bulunan karbonhidratların baÅŸlıca görevi vücuda enerji saÄŸlamaktır. Vücut fonksiyon gösterebilmesi için gereksinim duyduÄŸu kalorinin %50-60’ını karbonhidratlardan saÄŸlar. Ekmek, makarna, baklagiller ve tahıllar birer karbonhidrat kaynağı olup bu besinlerdeki karbonhidratlar komplekstir ve saÄŸlık açısından basit karbonhidratlara tercih edilmelidirler. Bal, pekmez, beyaz ya da esmer ÅŸekerler basit karbonhidratlardır ve yüksek kalori içerirler. Bu besinler size yüksek oranda kalori verdiÄŸi gibi besleyici deÄŸerleri de sanıldığı kadar yüksek deÄŸildir. Yüksek oranda basit karbonhidrat tüketmek, vücutta pankreas organından salgılanan insülin hormonuna karşı direnç geliÅŸmesine neden olabilir. Ä°nsülin hormonunun temel görevini, kandaki ÅŸekeri vücudun enerjiye dönüÅŸtürebilmesi için hücre içine sokması olarak tanımlayabiliriz. Hücrede insüline karşı bir direnç geliÅŸtiÄŸi takdirde kandaki ÅŸeker hücre içine giremeyerek kan ÅŸekeri yükselir ve vücut ÅŸekerden enerji saÄŸlayamaz. Åžekerin gerek yüksek kalori içermesi, gerekse insülin direncine neden olmasından dolayı kanser hastaları dahil bütün bireylerin tüketimini sınırlandırması gereken bir besindir. Åžekerin vücuttaki bu iki olumsuz etkisinden dolayı obezite, ÅŸeker hastalığı ve kalp damar hastalıklarına neden olduÄŸu bilinmektedir. Bu nedenle karbonhidrat gereksinmenizi, tam tahıllı ürünlerden (kepekli ekmek, makarna, bulgur pilavı, kuru fasulye, mercimek, nohut vs.) karşılamak saÄŸlık açısından daha yararlıdır.

Åžeker Kanser Hücrelerini Besler mi?

Åžeker ve ÅŸekerli gıdaları yüksek oranda tüketen bireyler, bu besinlerle doyum saÄŸlayarak, besleyici deÄŸeri yüksek olan gıdaları yeterli oranda tüketemezler. Åžeker ve ÅŸekerli besinlerin besleyici deÄŸeri oldukça düÅŸüktür.

Tedavi boyunca, yeterli kalori ve besin öÄŸesi alarak enerjik olmak ve ideal kilonuzu korumak ana hedefleriniz olmalı. EÄŸer kilo kaybeden bir grafiÄŸiniz varsa ve yeterli kalori alamıyorsanız kilo kazanımını saÄŸlayabilmek için ÅŸeker gibi kalorisi yüksek besinleri günlük beslenmenizde kullanmanız saÄŸlığınız açısından faydalı olabilir.

Ancak kilonuz ideal ve sabit ise veya ÅŸiÅŸmanlığa doÄŸru giden bir kilo kazanımı mevcutsa, ÅŸeker ve ÅŸekerli gıdaların tüketimi tavsiye edilmez.

Åžeker kansere doÄŸrudan neden olmadığı gibi, kanser hücrelerinin büyümesine de neden olmaz!

Sonuç olarak, kanserli hastalara ÅŸeker, kanser hücrelerini beslediÄŸi için deÄŸil, besleyici deÄŸeri olmadığı için tavsiye edilmez.